Nelia Langeveld
Al een aantal dagen horen we de stemmen en het herhaalde ‘Kyrie Eleison’ en zien we de dorpelingen voortdurend naar de kerk lopen, waar ze urenlang luisteren naar de liturgie. In de nasale, golvende melodieën van de voorzangers klinken nog altijd de tradities van het oude Byzantijnse rijk door. Nu, in de Paasnacht, staan we met heel veel Grieken op straat voor de bomvolle kerk, die prachtig is versierd. Om 12 uur komen de gelovigen, met de papás voorop, de kerk uit met brandende kaarsen en ‘wordt het licht uitgedeeld’, door de kaarsen aan te steken van de mensen die buiten staan. Het ‘Christós Anesti’ zoemt over de straat en iedereen kust en omhelst elkaar met de bekende wens ‘Chrónia Pollá’.
Mirtos
Het is Grieks Pasen 2013 en we zijn met twaalf schilders uit de school van Jan Verdonk vijftien dagen in Mirtos, op Kreta. We schilderen onder leiding van Jan in de koele lounge van een hotel, dat veranderd is in een ikonenatelier en kijken uit op een zwembad dat doet denken aan jaren vijftig films. Soms schettert even de Griekse radio als onze gastvrouw Poppy dit nodig vindt. We vinden het allemaal goed, want ze is allerliefst en er staat steeds verse bergthee, koffie en zelfgebakken koek voor ons klaar. We ontdekken dat je als ikonenschilder niet per se in een klooster hoeft te werken, verstoken van alle geneugten van het leven. Want ook in deze omgeving zakken we toch wel in de verstilling en maken we prachtige ikonen.
Naast de cursus is er ook tijd voor cultuur en maken we kennis met de lokale tradities op Kreta. We horen en zien over het ontstaan en de ontwikkeling van de ikonen op Kreta. We gaan in Heraklion op zoek naar hedendaagse ikonenschilders en komen tot de conclusie dat de ikoonschilderkunst tot op de dag van vandaag nog steeds springlevend is op Kreta. We bezoeken een aantal kerken en kloosters en zien de meest fraaie ikonen en fresco’s en horen de verhalen van de plaatselijke monniken.
Moní Kapsá
Moní Kapsá
Uitkijkend over de Libische Zee, als een vogelnest geplakt tegen een rotswand, ligt Kapsá. De ligging van dit 15e eeuwse klooster is prachtig en lopend door de twee prachtige binnenplaatsen, verkoelend en vol bloemenpracht, waan je je gelijk in een oase van rust. We zijn op dat moment de enige bezoekers en de aanwezige monnik neemt alle tijd voor ons. Terwijl de was van de monniken op de binnenplaats in de zon hangt te drogen, vertelt hij honderduit over het ontstaan en de geschiedenis van het klooster. Eigengebakken koek wordt door hem rondgedeeld (weliswaar met wat mieren bedekt) en tenslotte brengt hij ons naar de rotskerk, die gewijd is aan Johannes de Doper. Aan de wand een imposante roetzwarte ikoon van deze heilige.
Moní Toploú
Moní Toploú
Een groter contrast met het kleine Moní Kapsá is haast niet mogelijk. Het vierkante, massieve Toploú klooster ligt eenzaam op de dorre heuvels ten oosten van Sitia. Het is in de 14e eeuw gesticht, werd in de 17e en 19e eeuw door de Turken geplunderd maar herstelde zijn macht hierna elke keer. Tegenwoordig is het een van de rijkste kloosters op Kreta. Doordat het een toeristische attractie is geworden, heeft het wel iets van zijn charme verloren, maar is een bezoek nog steeds meer dan waard. Je komt via een fraaie loggiapoort op een lieflijke, door monnikencellen, omringde binnenplaats. Dan is er de zogenaamde Torchospoort die voorzien is van een ’moordenaarsgat’’, waardoor kokende olie of water over aanvallers gegoten werd. Tegenwoordig heeft men op deze plaats ansichtkaarten uitgestald en verkoopt een cassiere vanachter een oud tafeltje de toegangsbewijzen.
De muren in de kerk hangen vol met top-ikonen, de een nog boeiender dan de ander en alle prachtig gerestaureerd. Het geheel is misschien zonder enig plan opgehangen maar dat doet er helemaal niet toe. Ze zijn adembenemend mooi. Naast religieus werk worden in de kloosterwinkel boeken in alle talen aangeboden over alle toeristische trekpleisters van Kreta. Ook is er een keur aan nieuwe ikonen te koop die zoals een bordje zegt ‘in het klooster geschilderd’ zouden zijn. Dat is wel even slikken want de voor de massaproductie geschilderde ikonen zijn het aanzien bijna niet waard.
Er is ook veel tijd voor natuur en ontspanning. We wandelen, zwemmen en genieten van de Griekse keuken. Het waren mooie dagen en we zien uit naar volgend jaar.