Cees Bartels
Fray Juan de la Cruz (1540-1591) was een Spaans kloosterling van de Orde van de Karmelieten die geboren werd op de Castiliaanse hoogvlakte in de buurt van Salamanca. Hij woonde vanaf 1564 in het klooster in Salamanca en volgde colleges bij Fray Luís de León, een groot geleerde. In zijn tijd had het Concilie van Trente (1545-1564) plaats, regeerde de strenggelovige koning Philips II, en werden twee grootheden van de Spaanse schilderkunst en literatuur geboren, Cervantes, de auteur van Don Quijote de la Mancha en El Greco, exponent van de ikonografische schilderkunst.
Cees Bartels, San Juan de la Cruz, 2004
Juan de la Cruz heeft nauw samengewerkt met een andere Spaanse grootheid, te weten Santa Teresa de Ávila, zuster karmelietes (+1582). Juan was een bijzonder dichter. Hij heeft weliswaar weinig, maar wel heel mooie gedichten geschreven alsook een aantal commentaren erop.
Cees Bartels, ordegenoot van de dichter, heeft een van Juans gedichten, nl. ‘Llama de amor viva’ (Vlam van liefde levend) vertaald en onderstaande ikoon van de heilige geschilderd, die is geïnspireerd door dit gedicht (red.).
LLAMA DE AMOR VIVA
Canciones del alma en la íntima comunicación,
de unión de amor de Dios.1. ¡Oh llama de amor viva,
que tiernamente hieres
de mi alma en el más profundo centro!
Pues ya no eres esquiva,
acaba ya, si quieres;
¡rompe la tela de este dulce encuentro!2. ¡Oh cauterio suave!
¡Oh regalada llaga!
¡Oh mano blanda! ¡Oh toque delicado,
que a vida eterna sabe,
y toda deuda paga!
Matando. muerte en vida la has trocado.3. ¡Oh lámparas de fuego,
en cuyos resplandores
las profundas cavernas del sentido,
que estaba oscuro y ciego,
con extraños primores
calor y luz dan junto a su Querido!4. ¡Cuán manso y amoroso
recuerdas en mi seno,
donde secretamente solo moras
y en tu aspirar sabroso,
de bien y gloria lleno,
cuán delicadamente me enamoras!
Llama de amor viava, vertaald door Kees Waaijman en Cees Bartels
VLAM VAN LIEFDE LEVEND
Zangen die de ziel zingt in de innige vereniging met God1. O vlam van liefde levend,
die teder treft
het diepste midden van mijn ziel,
want niet meer gruwzaam ben jij, voleind nu, zo jij wilt,
breek het weefsel in deze zoete tegenkomst.2. O mild schroeien,
o strelende verwonding,
o gedweëe hand, o tere aanraking,
die naar eeuwig leen smaakt
en alle schuld betaalt,
slachtend dood in leven hebt veranderd.3. O lampen van vuur,
in wier glanzingen
de diepe krochten van de zinnen,
die donker waren en blind,
met ongekende achtzaamheden
warmte en licht ineen aan haar beminde geven.4. Hoe zacht en lieflijk
ontwaak jij aan mijn borst,
waar geheimvol jij alleen verblijft,
en in jouw genotvol ademen
van goed en heerlijkheid vol,
hoe fijn wakker jij in mij liefde!