Rina Hilarius
In 2001 en 2002 heb ik twee keer een periode van enkele maanden in Archangelsk gewoond en gewerkt. Na mijn studie Russisch hebben we met een aantal mensen van de Universiteit van Amsterdam daar een driejarige cursus Nederlands opgezet voor studenten aan de Pomor Universiteit.
In 2001 ben ik met vliegmaatschappij Pulkovo heen en terug gevlogen via St. Petersburg. Je moet daar overstappen van de internationale vlucht op een binnenlandse en vice versa. Dat betekent ook dat je naar een ander vliegveld moet. Soms heb je geen aansluiting meer op de dag zelf en zul je in een hotel moeten overnachten.
Als je aankomt heb je in eerste instantie geen idee waar je heen moet. Ondanks het feit dat ik redelijk Russisch spreek, werd ik ontzettend opgelicht door een taxichauffeur (samen met een kruier) die me wel even naar het andere vliegveld zou brengen. Later bleek dat er een shuttlebusje reed. Dat vertelt niemand je. Hopelijk is de service sindsdien verbeterd.
In 2002 heb ik een ticket naar Moskou genomen (bij Aeroflot) en ben ik vandaar met de nachttrein naar Archangelsk gereisd. Dat is vreselijk leuk als je er van houdt om met treinen te reizen. Het duurt ongeveer dertien uur. Probleem was wel dat je een beetje de weg moest kennen, want in die tijd waren er geen reisbureaus die treinkaartjes regelen vanuit Nederland. Misschien is dat nu wel mogelijk. Deze trein stopt ook in Vologda. Je zult daar misschien ook met het vliegtuig kunnen komen, maar of dat vanuit Nederland te bespreken is, weet ik niet.
In verband met het gedoe dat gepaard gaat met de aanvraag van het visum (je hebt eerst een uitnodiging nodig waarmee je in Den Haag het visum kan aanvragen en dat vraagt heel wat incasseringsvermogen), zou ik iedereen die geen connecties in Rusland heeft die zo’n uitnodiging kunnen verzorgen, aanraden om naar een reisbureau te gaan.
Een goed en plezierig bureau is Bolsjoj reizen in Amsterdam, tel. 020-2112777 (www.bolsjoj.nl). Eurocult in Utrecht is ook goed, maar wat groter en formeler. (www.eurocult.nl)
Ikonen
Ik heb in het noorden veel bijzondere ikonen gezien. In het Museum voor Beeldende kunst in Archangelsk hangen op de eerste verdieping prachtige gesneden ikonen in bas-relief van o.a. een Nikolaas in een huisje, de heiligen Paraskjeva en Joris met de draak.
Op een van mijn reizen door de provincie kwam ik terecht in Velikyj Oestjoeg, een vergeten stadje in de verste zuidoosthoek van de provincie Archangelsk. Daar langs de rivier de Joeg wemelt het nog van oude Russisch-orthodoxe kerken, deels vervallen, deels nog redelijk onderhouden.
Met een gids ben ik in een van die kerkjes geweest. Het behoort bij een van de oudste kloosters van Rusland (1659), het Troïtse-Glegenskij Monastyr. Aan de buitenkant bevindt zich een schildering van Christus en zes plaatselijke heiligen met daarvoor een constructie waar een vuurpot in heeft gezeten. 
Deze fungeerde als vuurbaken voor schepen. Via het zwarte deurtje stak de priester elke avond het vuur aan. (zie foto’s Glegenskij).
Binnen is alleen nog maar een schitterende, 200 jaar oude Barokke ikonostase geheel van verguld en beschilderd houtsnijwerk met een tsarenpoort waarop de apostelen en de Heilige Vader boven de deur driedimensioneel zijn uitgevoerd. (zie foto’s ikonostase)
Ik heb me eens laten vertellen dat het verboden was om driedimensionele ikonen te maken. Dit verbod zou echter berusten op een verkeerde interpretatie van het woord ‘tsjoerban’ dat grof hout betekent. Maar fijn houtsnijwerk was wel toegestaan, zeker in het noorden.
Overigens is Velikyj Oestjoeg ook de woonplaats van Vadertje Vorst oftewel de Russische Kerstman, een stukje buiten de stad staat zijn paleis. Maar dat is weer een ander verhaal.