Joost Heutink
Een ikoon uit de verzamenling van het Ikonenmuseum in Kampen.Deze imposante kerkikoon is een van de ikonen die deel uitmaakt van de collectie van de Alexander Stichting en die ter gelegenheid van de Nikolaastentoonstelling in het Ikonenmuseum is getoond.
In het centrale vlak is de Heilige Nikolaas staand afgebeeld. Hij houdt een model van een stad in zijn linkerhand en een zwaard in de rechterhand. Het model verwijst naar Mojsajsk – een plaats die Nikolaas beschermd zou hebben tegen een inval van de Tataren. Het zwaard is een symbool van de overwinning.
Naast Nikolaas, op schouderhoogte, zijn Christus en de Moeder Gods in wolkvormige medaillons afgebeeld. Christus reikt Nikolaas een evangelieboek aan en de Moeder Gods schenkt hem het omoforion. Hiermee wordt aangegeven dat Nikolaas door God zelf is uitverkoren tot bisschop. De afbeeldingen van Christus en de Moeder Gods verwijzen ook naar het verhaal dat Nikolaas tijdens het concilie van Nicea (in het jaar 325) zijn zelfbeheersing verloor en de als ketter beschouwde Arius fysiek aanviel. Tijdens dit handgemeen sloeg Nikolaas Arius in het gelaat. Deze scène is terug te vinden op een van de andere vita-ikonen van de Alexander Stichting. Nikolaas werd naar aanleiding van zijn woede-uitbarsting onmiddellijk onder bewaking gesteld en zijn bisschoppelijke rang werd hem ontnomen. Veel van de aanwezige geestelijken hadden echter eenzelfde visioen, waarin Christus en de Moeder Gods Nikolaas de symbolen van zijn bisschoppelijke rang teruggaven. Hierna werd Nikolaas door de kerk gerehabiliteerd.
Rondom de centrale afbeelding van Nikolaas van Mojsajsk is een aantal legenden over het leven van Nikolaas afgebeeld. Het aardige is dat voor sommige verhalen meerdere afbeeldingen zijn gebruikt. Een mooi verhaal is dat Nikolaas op de markt een tapijt koopt van een handelaar. Deze handelaar had het kleed, buiten medeweten van zijn echtgenote, uit zijn eigen woning verwijderd. Nikolaas wist dit en bracht onmiddellijk na aankoop het tapijt terug naar de vrouw des huizes. Zo werd Nikolaas schutspatroon van de tapijthandelaren.
Aan weer een ander verhaal is het strooien van snoepgoed en chocoladegeld tijdens het Sinterklaasfeest ontleend. Het betreft de legende dat Nikolaas tijdens een wandeling een weduwnaar hoorde huilen. De man had geen geld voor een bruidsschat voor zijn drie dochters. Omdat zij hierdoor niet konden trouwen, zouden ze veroordeeld zijn om als prostituee aan de kost te komen. Toen het avond was en de meisjes in hun bed lagen, wierp Nikolaas goudstukken in de kamer, zodat ze behoed werden voor de prostitutie.
Wat deze ikoon verder zeer interessant maakt, zijn de afbeeldingen in het onderste deel van de ikoon. Daar zijn linksonder zes heiligen en de Vurige hemelvaart van de profeet Elia te zien. Toen de ikoon recent werd schoongemaakt en gerestaureerd, kwamen in de achtergrond van deze heiligenafbeeldingen aureolen tevoorschijn. 
Dit is goed te zien in de detailfoto’s van een van de mannelijke heiligen en twee vrouwelijke heiligen. Deze aureolen vormen de restanten van vitascènes van Nikolaas. Wanneer en waarom het besluit is gevallen om de heiligen toe te voegen aan deze Nikolaasikoon, is niet exact te achterhalen. Wat we wel weten, is dat het oorspronkelijke plan geweest moet zijn om een ‘gewone’ vita ikoon te maken. Hiervan is op enig moment afgeweken. De vitascènes zijn verplaatst naar de hoeken van de centrale afbeelding van de staande Nikolaasfiguur en de zes heiligen en de Vurige hemelvaart van Elia zijn ervoor in de plaats gekomen.