Fons Litjens
Van 1 september tot en met 6 oktober vond in de expositieruimte van het Benedictijnenklooster in Egmond-Binnen een tentoonstelling plaats van het werk van de Russische kunstenaar Wasili Wasin onder de titel: Beelden van heil en genezing.
Wasili Wasin werd in 1957 in Rusland geboren. Hij voltooide de middelbare kunstschool in 1978 met als specialisatie theatrale schilderkunst en vervolgens in 1984 de hogere kunstschool voor toegepaste kunsten in Moskou met als specialisatie metaal. Hij verhuisde in 1984 naar Kaliningrad en werd in 1993 toegelaten als lid van de Kunstenaarsvereniging in Rusland. Hij nam deel aan vele tentoonstellingen in en buiten Rusland. Vorig jaar was er in Egmond ook een tentoonstelling van het religieuze werk van deze kunstenaar met als titel: Het leven van Jezus.
Toen ik vorig jaar de tentoonstellingsruimte naast de winkel van de abdij binnenliep werd ik meteen overrompeld door de geweldige religieuze zeggingskracht van de beelden. Ook dit jaar was dat weer het geval, ook al bleef deze keer het verrassingseffect achterwege. Het gastenboek van de expositie bevat vele reacties van bezoekers, die verrast en onder de indruk zijn van deze Russische kunstenaar, die duidelijk beïnvloed is door de ikonenschilderkunst.
De beelden van Wasili Wasin lijken veel op ikonen. Op de eerste plaats zijn ze allemaal op hout geschilderd. De verbeelding, het kleurgebruik en de stijl lijken traditioneel te zijn. De geschilderde thema´s zijn vaak heel herkenbaar: de aankondiging van de engel aan Maria, de doop van Jezus, de opwekking van het dochtertje van Jaïrus, de intocht in Jeruzalem, Jezus in de Hof van Olijven, de drie vrouwen bij het lege graf van Jezus, de ongelovige Thomas, de Hemelvaart, de Heilige Nicolaas.
Onmiskenbaar heeft de manier waarop Wasili Wasin met deze traditionele thema´s omgaat iets heel eigens. Op de eerste plaats is dat de wijze waarop de kunstenaar met het hout omgaat. Hij werkt niet op afgewerkte rechthoekige planken, maar laat de structuur van het hout, die hij aantreft, intact en neemt die op in het beeld. Zo accentueert een scheur in het hout op de ´ikoon´ van de annunciatie de vleugel van de engel Gabriël. Een knoest in het hout is de wonde in de zijde van Christus, die Thomas voorzichtig met zijn vinger aanraakt. Persoonlijk werd ik vorig jaar geraakt door het beeld van de drie vrouwen aan het graf van Jezus, dat letterlijk een gapende leegte is waar de vrouwen met grote droefheid inkijken. Soms zijn de figuren geschilderd op losse stukken hout, die door dwarsbalken met elkaar verbonden worden.
De kunstenaar blijkt een grote voorkeur te hebben voor engelen: de engel van de Annunciatie, de troostende engel in de Hof van Olijven, de engel bij het lege graf en een schutsengel in vele verschillende uitvoeringen. Soms zijn de contouren van de engel in de plank uitgezaagd, waarbij alleen de handen en de voeten geschilderd zijn. Soms is de engel alleen maar zichtbaar in een rimpeling in het hout, daarmee het mysterieuze karakter van zijn aanwezigheid (zichtbaar en niet zichtbaar) benadrukkend.
In strikte zin zullen de beelden van Wasili Wasin wel geen ikonen genoemd mogen worden. Het zijn religieuze werken van een modern kunstenaar, die wat thematiek en schilderwijze betreft duidelijk voortborduurt op de orthodoxe ikoon. Ik vind zijn werken veel expressiever dan ikonen vaak zijn, waar-door ze voor westerse mensen wellicht toegankelijker zijn. Bijna alle werken op de tentoonstelling waren al na een week verkocht. De beelden hebben in ieder geval een grote religieuze geladenheid en zouden mij heel goed kunnen helpen om tot meditatie en bidden te komen. In die zin zijn het voor mij ´ikonen´.
Tijdens de opening sprak ikoonschilder Henk van Loon over ´beelden van heil en genezing´, die we heel hard nodig hebben als tegenwicht tegen de vele beelden van onheil en verwoesting die via de media tot ons komen.
Afbeeldingen: de Annunciatie, Jezus in de Hof van Olijven, de vrouwen bij het lege graf.