Wim van Loon
Op de ochtend van 11 september 2001 werd in New York ook het Grieks-orthodoxe Agios Nikólaos-kerkje (St. Nicholas Church) getroffen door de terroristische aanslag op de ‘Twin Towers’. Het stond op zo’n 150 meter afstand van het World Trade Center. Het kerkje van de Heilige Nikólaos was met de grond gelijk gemaakt, begraven onder vier en een halve meter staal en puin van de ingestorte tweede toren. De kerk was leeg toen de aanslag plaatsvond, dus waren er hier geen slachtoffers. Vader John mocht van de politie pas een dag later de plek des onheils bezoeken. Maar hij mocht er niet dichtbij. Hij vertelde dat zijn hart brak en dat hij begon te huilen: ‘Het is één ding de vernietiging op de televisie te zien’, zei hij, ‘een ander om die zelf te zien’.
De parochie raakte in een klap alles kwijt: behalve het kerkgebouw, ook, en veel erger, de relieken (4e-6e eeuw) van de Heilige Nikolaas, de Heilige Savvas en de Heilige Katherina, en kelken en kruisen. En natuurlijk de ikonen, een geschenk van de laatste tsaar van Rusland, Nikolaas II.
Aanvankelijk wilde Vader John proberen de heilige voorwerpen direct terug te vinden, maar hij kreeg geen toestemming van de autoriteiten om te zoeken. Het gebied was veel te gevaarlijk.
Op woensdag 19 september zou Vader John, samen met aartsbisschop Dimitrios, eindelijk de plek mogen betreden. Maar de zoektocht moest opnieuw worden uitgesteld, aangezien de aangrenzende gebouwen te veel risico boden. Op de volgende zaterdag konden ze de rampplaats eindelijk bezoeken en er bidden. Inmiddels heeft de kerk toestemming de re-lieken te bergen, maar het kan nog weken duren eer de bergingswerkers ter plaatse aan de slag gaan.
Het gebouw van vier verdiepingen, waarin de kerk gehuisvest was, zag er van buiten niet echt als een kerk uit. Het stond een beetje verloren op een kale, geasfalteerde parkeerplaats. Er was weinig versiering: een bord met parkeertarieven en eentje met de tekst ’Please no graffiti. This is a church.’ Te midden van de economische en financiële kantoorkolossen viel het kerkje (ca.17 x 7 x 10m) niet op: het stond in hun schaduw.
Van binnen was de Heilige Nikolaaskerk echter rijk versierd met een blauw plafond, vergulde kroonluchters, sierlijke vormen en, natuurlijk, ikonen, waaronder die van de Heilige Nikolaas. Peter Drakoulias, een Griekse Amerikaan, die er in november wilde trouwen zei dat het voelde alsof je je in een Griekse dorpskerk bevond. Hij heeft een web-site opgezet met informatie voor geldgevers aan het wederopbouwfonds van de kerk: www.stnicholasnyc.org.
De parochie bestaat sinds 1922. In de loop van de tijd is de buurt in een commercieel centrum veranderd. Veel gebouwen, waaronder kerken, werden verkocht. Maar het kerkje (en zijn ongeveer 80 parochianen) weerstond de projectontwikkelaars. Het werd een rustpunt in het drukke Manhattanleven. Iedere woensdag was het open en dan kwamen wel 100 mensen, bank- en administratiefpersoneel, toeristen, voor een meditatieve rust (met kaarsen en kerkelijke muziek) tijdens hun lunchpauze.
Vader John en zijn parochianen hebben besloten hun kerkje weer op te bouwen. Er is een rekening geopend en de eerste grote gift – van één miljoen gulden – kwam van de Italiaanse Nikolaasstad Bari. De St. Nicholas wordt, met Gods hulp, zonder twijfel herbouwd. Zij moet een gedenkteken worden voor alle slachtoffers, inclusief de Heilige Nikolaas.