Eikonikon wordt gerund door mensen met een passie voor iconen en brengt al meer dan 30 jaar een blad uit over iconen. Sinds 1 juli 1992 is Eikonikon een stichting.
De redactie bestaat momenteel uit Bert Groen (hoofdredacteur), Madelon Lagendijk, Antoine Lambrechts en Anna Grabowska. Vaste medewerker met een eigen rubriek is Marian van Delft (Wetenswaard). Grafisch vormgeefster van ons blad is Toontje van der Hulst (Pertoon).
Uitgave van het bulletin
Ons tijdschrift komt vier keer per jaar uit, en wordt in offset gedrukt op A4-formaat. Het wordt gelezen door zo’n 600 abonnees. De abonnementsprijs is slechts 17,00 EURO per kalenderjaar, binnen Europa 19,50, maar u mag ook meer betalen. Donaties zijn van harte welkom om de kosten te dekken. De abonnement-administratie wordt verzorgd door Leon Joosten.
In de agenda worden onder meer tentoonstellingen, schilderweken, lezingen en reizen opgenomen. We proberen zoveel mogelijk mensen met elkaar in contact te brengen en geven informatie over alle ons bekende schildergroepen. Daarin nemen we altijd een neutrale positie in: wij bieden informatie aan, de lezer maakt zijn of haar eigen keuze. Voor de abonnees van ons blad organiseren we van tijd tot tijd lezingen, activiteitendagen en tentoonstellingen.
Terugblik door oprichter Kees van Veen († 2010)
Het BULLETIN EIKONIKON bestaat al sinds 1987. Het is een voortzetting van nieuwsbrieven die in 1986 circuleerden in een kring ikoonschilders. Het bulletin informeert sinds het begin over zoveel mogelijk verschillende schildercursussen in Nederland, België en Duitsland, brengt nieuws over tentoonstellingen en nieuw verschenen boeken en publiceert artikelen over symboliek, ikoonbeschrijvingen en techniek. Inmiddels worden de agenda en schildercurssussen op de website aangeleverd. Doel is om mensen die zich met ikoonschilderen bezighouden met elkaar in contact te brengen en mensen die zich interesseren voor iconen van informatie te voorzien. Het bulletin is zeker niet alleen gericht op de techniek van het ikoonschilderen, maar heeft een veel bredere opzet.
Vanaf het begin hebben we geprobeerd de religieuze betekenis van ikonen te benadrukken. Ikonen zijn dragers van een spirituele boodschap, dat is hun bestaansrecht. In de loop der jaren heeft het bulletin meer en meer zijn vleugels uitgeslagen, door aandacht te vestigen op de universele onderstroom die aan ikonen ten grond ligt: symboliek en levenswijsheid die in verschillende religies en wijsheidsstelsels voorkomen. Zonder de eigen bronnen te verwaarlozen, vonden we het vruchtbaar om op onderzoek uit te gaan. De Orthodoxie neemt daarin natuurlijk een bijzondere plaats in, omdat zij het is geweest die de ikonen in de loop van de geschiedenis heeft veiliggesteld en begeleid: de ikonen in ere heeft gehouden.
In de praktijk leidde deze redactionele formule tot plaatsing van artikelen die een duidelijke spirituele lading in zich droegen. We besloten wel dat de vermelding in de agenda vrij was, in principe kan daarin alles worden aangeboden, en ieder moet daar zijn of haar keuze uit maken.
Het blad blijft de kern van onze activiteiten.
Eikonikon van 1992 tot 2000
In nummer 29 werd een terugblik gegeven op de geschiedenis van EIKONIKON tot aan september 1992. In 2000 zaten – eigenlijk voor het eerst – de redactie en de penningmeesters gezamenlijk aan tafel in een restaurant in De Bilt: het was er tot nu toe nooit van gekomen… Penningmeester Herman Steendam, zijn vrouw Miriam, Belgische penningmeester Laurent Van-poucke en zijn vrouw Jeanne, Gerda Pents en Kees van Veen konden terugblikken op intussen bijna 15 jaar ‘ikonen-geschiedenis’. Om die met u te delen hierbij de aanvulling van de periode 1992 tot 2000.
Het vorige overzicht kondigde een grote ikonendag in het Dominicanen Klooster in Huissen aan met de titel EIKONIDEE. Ruim 300 mensen bezochten tientallen activiteiten, waaronder de informatiemarkt, workshops en een gezamenlijke viering. Het werd een heel bijzondere dag, waar je veel ervaring kon opdoen op technisch en spiritueel gebied. Aan het eind van 1993 werd in de Amsterdamse schuilkerk Ons’ Lieve Heer op Solder een expositie ingericht met ‘kleine ikonen voor in huis en op reis’. De expositie – Oud en Nieuw rond Ikonen – met reisikoontjes, waaronder de door verschillende abonnees vervaardigde metalen trip- en diptieken, vouwikonostases, porseleinen, metalen en emailikonen werd door 10.000 mensen bezocht.
Ook in 1994 verschillende activiteiten. Tussen februari en mei wordt voor de eerste keer een ikonententoonstelling in het oude klooster in Ter Apel georganiseerd, en in april trekken 125 abonnees van ons blad naar de Utrechtse bioscoop ‘t Hoogt om daar een filmdag rond ‘Andrej Roebljov’ van Tarkowsky mee te maken. De film wordt geprojecteerd op een 11 meter breed doek en dat maakt een onuitwisbare indruk. In september brengt een bus ons naar de tentoonstelling ‘Ontmoeting met Hedendaagse Ikonen’ in Boechout (B). We eten ‘borsjt’ in de ontvangstzaal van de Orthodox Oekraïense Kerk in Houthalen en maken een vesperdienst mee.
In april 1995 wordt een wat bescheidener ‘ikonendag’ belegd in Huissen die door 140 mensen wordt bezocht. In de loop van het jaar beginnen de voorbereidingen voor een van de grootste projekten die we met EIKONIKON hebben gerealiseerd: de tentoonstelling ‘Hemelsrood’, opnieuw in Ter Apel. Als markeringspunt van het tiende jaar van het bestaan van EIKONIKON wordt het hele kloostercomplex omgebouwd, met een informatief en meditatief deel, waarbij ikonen in een andere spirituele achtergrond komen te staan. Vier lange artikelen over de universele achtergrond van ikonen bereiden het geheel voor. ‘Heilige krijgt een pak yoghurt’ kopt het Algemeen Dagblad in augustus. Inderdaad liegen de reacties in het gastenboek er niet om: deze expositie maakt heel wat emoties los. Mensen zijn diep onder de indruk van opstellingen als het ‘pad door de Jordaan’ (300 schalen water op een zandbed in de kelder) of de Paaskamer (witte lakens over het meubilair…). Velen maken gebruik van verschillende arrangementen om het verre Ter Apel te bezoeken: ze overnachten in De Ark of reizen met de EIKONIKON bus naar Ter Apel en bezoeken daarna de Chineze tuin in de Hortus van Haren. Er komen 10.000 bezoekers.
Intussen is een poster uitgebracht met een overzicht van de geschiedenis van ikonen, met lino’s van Thom Breukel en kalligrafie van Henk van Loon. Een expositie van ‘lakdozen’ geeft de mogelijkheid voor een aantal abonnees workshops te volgen bij de Russische schilders in de Nieuwe Kerk in Amsterdam. Iedereen gaat met oefenbladen, een handgemaakte penseel en indrukwekkende ervaringen naar huis. Vanaf blad 47 krijgt de stichting een nieuw en vriendelijker logo met de pilaarheilige getekend door Rob de Caluwé.
Het vijftigste nummer, december 1996 – op zich een mijlpaal. Maar niet alles lukt: een ikoonschilderkursus in Spanje wordt afgeblazen vanwege te weinig belangstelling. Maandenlang werken aan een bijzonder nummer levert een themanummer op dat in zijn geheel over postzegels op ikonen gaat. De kleuren pagina voorop is wel heel indrukwekkend – er wordt nagedacht of dat niet vaker kan: het blad wordt dan duurder, maar het resultaat is wel mooi. Halverwege het jaar gaan we ertoe over om het blad helemaal digitaal aan te leveren. Alles gaat de computer in en daardoor verandert het aanzien van het blad: het krijgt een professioneler uiterlijk. In december 1997 is het ‘LEXIKON EIKONIKON’ klaar. Jarenlang is er – nog zonder computer – geknipt en geplakt aan het overzichtsboek van Rob de Caluwé. De gelukkige bezitters onder u zullen het nog steeds gebruiken. De tentoonstelling ‘De Verbeelding van Gods Handelen’ komt niet van de grond. Te weinig deelnemers en geld om het geheel sluitend te krijgen. Voorjaar 1998 maken Thom en Kees een studiereis naar Thessaloniki om er de Athos-expositie te bewonderen en de Meteora te bezoeken. Intussen is EIKONIKON on-line gegaan: Bouke van Veen maakt een zeer toegankelijk en fraai ontwerp voor de website, dat nog steeds in gebruik is. Thom start een ikonen-atelier, dat elke maand een dinsdag geopend is voor mensen met vragen. De abonnementsprijs wordt verhoogd tot ƒ 21,- zodat we met ingang van 1999 telkens een kleurenvoorplaat tot onze beschikking hebben. Na het overlijden van boekhandelaar Jan Hanou, begint Gerda Pents een nieuwe boekenrubriek in het blad.
Nummer 62 wordt een bijzonder nummer dat handelt over de betekenis van ikonen in oost en west. Een bijbehorende themadag in Huisssen wordt afgezegd vanwege te weinig belangstelling. Een zwart hoofdstuk breekt aan als Thom half 1999 besluit door prive-omstandigheden alle bemoeienis met ikonen te verbreken. In nummer 64 verschijnt een ‘code voor ikoonschilders’. Februari 2000 begint Ricky Rieter een meditatieve rubriek met de naam ‘Ter-wijl’, aan de hand van bijbelteksten en een afbeelding van een ikoon. Er komt meer hulp: Fons Litjens, Karel Rimanque en Désirée Krikhaar beloven regelmatig bijdragen te gaan leveren. Henk Roos publiceert zijn dagboek-aantekeningen over zijn reis naar Athos. In 2001 vormt zich een nieuwe redactie, bestaande uit Fons Litjens, Wim van Loon, Otto Tissing en Kees van Veen. De website wordt in het nieuw gestoken door Bouke van Veen en begint een steeds belangrijker onderdeel te vormen van onze berichtgeving.
Wat is er in die jaren veel gebeurd. Soms zat het mee, soms zat het tegen. Alles wijst er op dat we dit jaar een nieuwe periode zijn ingegaan in de geschiedenis van EIKONIKON. Het lukt op dit moment niet meer om grote activiteiten te organiseren als in de eerste tien jaar. Maar ook lijkt de ‘hype’ die rond ikonen onstond vanaf de zeventiger jaren voorbij te gaan. De echt geïnteresseerden blijven over en dat zijn er meer dan genoeg om met ons mooie blad door te gaan. Meer dan vroeger is het zaak dat we er met z’n allen voor gaan zorgen dat het blad goed gevuld en interessant blijft. Maar, dat lijkt te gaan lukken. Net als voorheen, blijft het motto: ‘EIKONIKON zijn we met elkaar’.